Theo Ibrahim, một thách thức mà mà các bậc phụ huynh đang gặp phải ngày nay là nhiều người đang phủ nhận (hoặc lờ đi) có nhiều mối nguy hiểm trên mạng Internet và bỏ qua việc lũ trẻ đang làm gì hay chơi gì khi trực tuyến. Hầu hết các bậc cha mẹ không phải là những chuyên gia về Internet hoặc thậm chí không thành thạo như con mình. Điều đó không sao. Thực tế, bạn không cần phải là một chuyên gia để có thể giúp con bạn thích thú lướt Internet một cách an toàn. Việc bạn cần làm là hãy nói chuyện với chúng về việc chúng đang làm gì trên Internet, giải thích những nguyên tắc trong gia đình và lặp lại cuộc trò chuyện này.

Để con trẻ có thể tâm sự, chia sẻ với bạn về những trải trải nghiệm Internet của chúng là rất khó. Cứ năm trẻ em trên thế giới thì có một thừa nhận rằng chúng làm những thứ trên Internet mà không được cha mẹ chúng chấp nhận. Trong khi một nửa số phụ huynh nói rằng họ sẽ nói chuyện với con cái của họ về an toàn khi lướt web, nhưng đó thường là một nỗ lực nhất thời với hai ý khuyên bảo: “Những người trên mạng thường không giống như những gì họ nói đâu” và “Hãy tránh xa những kẻ lạ mặt trên mạng”. Không ngạc nhiên khi thấy lũ trẻ thấy sợ nếu chúng nói với bạn những sơ suất của chúng khi trực tuyến, bởi bạn sẽ phản ứng bằng cách cắt hết từ máy tính, đường truyền Internet, phương tiện kết nối bạn bè và những thứ khác nữa. Và lũ trẻ cho rằng cha mẹ chúng không hiểu chúng khi tham gia vào thế giới trực tuyến.

Tuy nhiên, qua một nghiên cứu toàn cầu của Symantec với các bậc cha mẹ và con cái, thì lũ trẻ thực sự muốn cha mẹ của chúng hiểu biết hơn về Internet. Chúng cũng sẵn sàng trò truyện với cha mẹ về thế giới Web. Đó là một dấu hiệu tốt lành.

Cần bắt đầu từ đâu

Vậy bây giờ bạn đã biết con bạn sẵn sàng nói chuyện với bạn, và bạn nhận ra bạn muốn tìm hiểu nhiều hơn về những gì chúng đang làm. Bạn sẽ tiếp cận với con bạn theo cách nào để con bạn sẽ thành thực khi trò truyện? Làm thế nào để bạn tránh phải phán xét, phản ứng thái quá, dọa dẫm chúng về những điều bạn có thể nghe thấy? Làm thế nào để bạn tạo ra được một cuộc trò chuyện cởi mở, nhẹ nhàng, mang lại hiệu quả tốt để bạn có thể lặp lại cuộc trò truyện hàng năm?

Ảnh minh họa: Onegoodgeek.

Hãy bắt đầu trò chuyện với con bạn về các hoạt động trực tuyến của chúng ngay lập tức và thường xuyên, năm này qua năm khác bởi các hành vi trực tuyến của chúng luôn thay đổi. Chúng sẽ truy cập vào nhiều trang web khác nhau, thử các hoạt động mới, tạo nhiều tài khoản mạng xã hội mới. Hôm qua mọi người vẫn còn trao đổi thông tin qua e-mail thì hôm nay họ đã sử dụng tin nhắn dạng tích hợp sẵn trên Twitter hay Facebook để giao tiếp với nhau. Khi con bạn trưởng thành hơn, chúng sẽ đòi hỏi nhiều hơn về quyền riêng tư, và các nguy cơ trực tuyến mà chúng gặp phải cũng có khả năng tăng theo. Đương đầu với rủi ro là một phần trong giai đoạn thời niên thiếu nhưng là những người làm cha mẹ, nhiệm vụ của bạn là tạo ra các ranh giới để những nguy cơ này không phá hủy thanh danh cũng như tương lai của chúng. Bạn cũng cần biết rằng những ranh giới này có khả năng bị phá vỡ theo thời gian.

5 câu hỏi gợi ý

Đây là những câu hỏi cơ bản trong cuộc trò truyện, phù hợp với trẻ em mọi lứa tuổi, cha mẹ có thể điều chỉnh nội dung cho phù hợp với từng độ tuổi. Hãy đảm bảo rằng bạn khiến con bạn cảm thấy thoải mái (cả về không gian vật lý và thời gian) khi trả lời bạn, ví dụ như trên xe (bởi có thể là cả bạn và con đều đang nhìn thẳng về con đường phía trước, như thế dễ dàng hơn cho con trẻ cởi mở với cha mẹ).

1. Các bạn của con thường làm gì khi trực tuyến?

Câu hỏi này sẽ hướng sự chú ý của con bạn sang hướng khác và nhắm đến những hoạt động trực tuyến thông thường của đám bạn chúng. Đó là một cách tốt để bắt đầu và giữ câu chuyện ở trạng thái trung lập và chung chung. Bạn muốn con bạn đưa ra câu trả lời thành thật và bạn phải luôn khẳng định với chúng rằng bạn sẽ không phạt chúng vì câu trả lời. Bạn sẽ bắt đầu nghe về những hoạt động như: chơi điện tử, chat, xây dựng mạng xã hội, thậm chí cả bài tập ở nhà và những hoạt động nghiên cứu.

2. Những trang web nào là hấp dẫn nhất hoặc mới nhất?

Hỏi con bạn xem những trang web này hay ở chỗ nào. Bạn cũng có thể hỏi về những trang web không còn phổ biến nữa và tại sao?

3. Cho cha/mẹ biết trang web ưa thích của con đi

Cha mẹ hãy dành 20 phút của cuộc sống bận rộn khủng khiếp của mình để nhìn vào những chú chim cánh cụt đang trượt xuống một sườn tuyết hay avatar chiến binh với mớ tóc kinh dị đang vung gươm, múa kiếm của lũ trẻ nhà bạn. Hãy hỏi xem làm cách nào bạn có thể thiết lập chế độ riêng tư hoặc bảo mật (nhìn cả trên lẫn dưới màn hình để xác định khu vực có thông tin này của trang web). Có thể bạn sẽ bị lôi cuốn vào cuộc chơi và tạo tài khoản cá nhân của riêng bạn. Nên để con bạn biết nếu bạn làm điều đó. Hỏi con bạn xem chúng sử dụng trang đó thế nào và tại sao những trang này lại được yêu thích.

4. Hỏi về “quấy rối trên mạng”

Con bạn có thể không biết về từ “quấy rối trên mạng” (Cyberbullying) nhưng con bé hay thằng bé biết nó trông như thế nào và cảm nhận được về nó. Hãy nói về những trường hợp bạn vừa đọc hoặc nhìn thấy trên báo chí về những e-mail tục tĩu, những hình ảnh phản cảm, thông tin cá nhân được chia sẻ hoặc gửi chuyền tay đến những đứa trẻ khác. Hỏi về những mục đăng tin trên MySpace giả mạo. Tìm hiểu xem liệu con bạn có bao giờ nghe về những điều đang diễn ra này không. Hãy bảo đảm rằng con bạn biết quấy rối trên mạng là cực kì phổ biến và nếu con bạn chưa thấy nó bao giờ, thì trước sau gì chúng cũng gặp phải. Chắc chắn rằng chúng biết làm cách nào để phản ứng lại khi việc đó xảy ra (không phản hồi, mà lưu lại, chặn nó lại, thông báo cho cha mẹ hoặc những người lớn khác).

5. Khi con lên mạng, con đã bao giờ thấy cái gì mờ ám hoặc nó làm cho con cảm thấy không thoải mái chưa?

Đây là cơ hội để thảo luận về quấy rối trên mạng, những trình duyệt tình cờ biết đến như các trang khiêu dâm hay trang về phân biệt chủng tộc, hoặc thậm chí là những thứ mờ ám liên quan đến một người bạn, người hàng xóm trong khu phố. Điều cần thiết ở đây là bạn cần chắc chắn để lũ trẻ biết chúng có thể chia sẻ với bạn mà không bị phạt khi xảy ra vài chuyện không hay lúc lên mạng. Kinh nghiệm gặp phải những điều xấu là hầu như khó tránh khi con bạn truy cập Internet. Hãy bảo đảm rằng con bạn biết chúng có thể tìm được sự giúp đỡ từ bạn và bạn sẽ không có phản ứng thái quá.

Một vài câu hỏi khác có thể tham khảo cho gia đình có những đứa trẻ lớn hơn:

- Con có thực sự biết hết bạn bè trong danh sách kết bạn của con không?

- Con có bao giờ nhận tin nhắn từ người lạ không? Con xử lý chúng thế nào?

- Con có biết một ai đã từng đi gặp offline với người khác sau khi họ nói chuyện online không?

- Mọi người trong nhóm bạn của con có thường xuyên có ý định gì khi trò truyện trên mạng hay qua điện thoại không? Họ thường nói gì? Họ đã bao giờ có ý xấu với con chưa? Con sẽ nói cho bố mẹ nghe nếu họ làm thế chứ?

- Thỉnh thoảng lũ trẻ chụp ảnh khỏa thân hoặc những bức ảnh khêu gợi rồi gửi chúng cho những đứa khác. Ở trường con có xảy ra chuyện này không?

Chuyên gia Effendy Ibrahim khẳng định, trò chuyện là không khó, nó không thiên về kỹ thuật, nó hoàn toàn khả thi. Nếu bạn là phụ huynh, hãy trò truyện trong bữa tối trên bàn ăn. Nếu bạn là giáo viên, hãy tạo một chủ đề thảo luận trên lớp.

V.T.