Các định dạng tập tin âm thanh kỹ thuật số phổ biến nhất gồm MP3 và ACC dùng phương pháp nén làm mất dữ liệu (lossy compression). Theo phương pháp này, âm thanh được phân tích thành các dải tần số cho mỗi khoảng thời gian. Theo mô hình hệ thống thính giác con người, các dải tần số được cho là không nghe được do có các tần số lớn hơn đều bị bỏ đi hay được mã hóa với số bit ít hơn.

Kết quả của phương pháp nén làm mất dữ liệu là tập tin có kích thước nhỏ hơn nhiều, nhưng chất lượng bị giảm. Nhiều người trong chúng ta không để ý đến sự khác biệt này khi nghe nhạc trên máy nghe nhạc di động qua tai nghe nhỏ, có thể vì tiếng xe cộ ồn ào, nhưng dứt khoát là có sự khác biệt– nhất là khi ở tỷ lệ nén cao hơn được các bộ mã hóa (codec) này hỗ trợ.

Khi định dạng MP3 được phát triển hơn 20 năm trước, giá của thiết bị lưu trữ rất cao và máy tính cá nhân nào có đĩa cứng 540MB là lớn lắm rồi – dung lượng này nhỏ hơn 2.000 lần so với dung lượng 1TB phổ biến ngày nay. Do tập tin MP3 thường chỉ nhỏ hơn 11 lần so với tập tin chưa nén, ngày nay chúng ta có thể lưu nhiều tập tin âm thanh chưa nén hơn. Chúng ta cũng có các định dạng âm thanh dùng phương pháp nén không mất dữ liệu (lossless compression) để dùng, phương pháp này chỉ giảm chút ít kích thước tập tin mà không ảnh hưởng đến chất lượng.

Có thể sẽ dễ dàng cho chúng ta để tiếp tục dùng định dạng MP3 khi chép lại các bản nhạc từ đĩa CD, nhưng để chuyển sang âm thanh chưa nén thì chỉ cần thay đổi một thiết lập duy nhất mà thôi. Quá trình chép lại mất ít thời gian hơn để thực hiện, vì không cần phải thực hiện quy trình nén, mặc dù bạn không thể lưu trữ được nhiều tập tin trong dung lượng tương đương. Nếu bạn chọn dùng phương pháp nén không mất dữ liệu cho máy nghe nhạc di động, bạn vẫn sẽ có thể lưu được khoảng 600 bài nhạc trên một thiết bị có dung lượng 8GB.

Sau đây, chúng ta sẽ bàn về cách thực hiện thu và phát các bản nhạc được nén một phần nhỏ hay không nén tí nào.

Các định dạng âm thanh hiện có

Định dạng âm thanh không nén phổ biến nhất là Waveform Audio, thường đơn giản gọi là WAV. Do chỉ dùng một lượng bit khiêm tốn và tần số tiêu biểu, chất lượng của định dạng này không có gì vượt trội hơn được vì không có thông tin nào bị loại bỏ. Các định dạng khác có thể hơn định dạng WAV chỉ bằng cách đạt cùng chất lượng và giảm kích thước tập tin.

Định dạng âm thanh nén phổ biến nhất là MP3. Định dạng này có nhiều tùy chọn tốc độ dữ liệu, từ 8kbps đến 320kbps. Chẳng hạn, với tốc độ chuyển đổi 44,1kHz và độ sâu 16-bit của đĩa CD âm thanh, kích thước tập tin sẽ được giảm xuống 4 - 176 lần. Tuy nhiên, vì được nén làm mất dữ liệu nên chất lượng không tốt bằng âm thanh không nén, nhất là với tốc độ truyền dữ liệu thấp hơn.

AAC là một định dạng nén có mất dữ liệu tương tự, dù có kích thước tập tin khoảng 2/3 kích thước tập tin MP3 cùng chất lượng.

Hai định dạng dùng phương pháp nén không mất dữ liệu phổ biến nhất và nghe hay như định dạng WAV là FLAC (Free Lossless Audio Codec) và ALAC (Apple Lossless Audio Codec). Các yếu tố quan trọng đối với chất lượng âm thanh là tốc độ chuyển đổi (sampling rate) và độ sâu bit (bit-depth).

Các tập tin được chép từ CD được ấn định ở tốc độ 44,1kHz và 16-bit, nhưng khi chọn nhạc để tải xuống bạn nên chọn tốc độ chất lượng cao hơn (như 48kHz, 96kHZ hay 192kHz với 20-bit hay 24-bit). Các định dạng WAV, FLAC và ALAC đều có hỗ trợ trên 44,1kHz/16-bit.

Phần cứng chất lượng cao

Trong nhiều năm nay, những người ưa chuộng hệ thống âm thanh trung thực Hi-Fi cho rằng thành phần nào trong khâu phát lại ra đời càng sớm thì càng quan trọng, nghĩa là máy chơi đĩa CD hay ổ đĩa quang quan trọng hơn bộ tăng âm (amplifier) hay card âm thanh, và bộ tăng âm hay card âm thanh lại quan trọng hơn cặp loa.

Trên cơ sở này, nếu bạn muốn cải thiện chất lượng âm thanh của bài nhạc phát lại từ máy tính cá nhân, việc trước tiên là phải chuyển định dạng từ nén có mất dữ liệu sang nén không mất dữ liệu. Dù chúng ta có chấp nhận việc này là vô cùng quan trọng, chúng ta cũng sẽ sai khi cho rằng phần cứng là không quan trọng. Thực vậy, nếu bạn nâng cấp các phần cứng âm thanh rẻ tiền có sẵn trong hầu hết máy tính thì bạn sẽ thấy âm thanh được cải thiện và có chất lượng tốt hơn.

Cách tốt nhất để nghe âm thanh chất lượng cao là cho âm thanh từ máy tính đi qua hệ thống Hi-Fi chất lượng cao, lấy tín hiệu ra từ yếu tố càng sớm càng tốt trong khâu phát lại.

Tuy nhiên, nếu bạn thật sự muốn nghe nhạc trên máy tính, nâng cấp dễ nhất và rẻ nhất bạn có thể thực hiện là mua một bộ loa có chất lượng tốt hơn. Đừng quên card âm thanh (hay bộ chipset) và bộ tăng âm dùng kèm; bạn cũng nên nâng cấp lên bộ tiếp hợp âm thanh ngoài.

Cách chép tập tin âm thanh theo định dạng nén không mất dữ liệu

Bước 1: Dù định dạng tập tin có tương thích hay không là tùy thuộc vào phần mềm phát lại mà bạn dùng, phần cứng âm thanh có thể giới hạn tốc độ chuyển đổi. Bạn hãy tải các tập tin thử nghiệm tương ứng từ trang web này để tìm hiểu xem phần cứng của bạn có thể phát âm thanh 24-bit ở tốc độ 96kHz và 192kHz hay không.

 

Bước 2: Các tập tin thử nghiệm này có định dạng FLAC, không được Windows Media Player (WMP) hỗ trợ. Bạn hãy tải và cài đặt trình VLC Media Player. Thử nghe các tập tin thử nghiệm này. Nếu không phát lại được 1 hay cả 2 tập tin, bạn sẽ phải dùng tốc độ chuyển đổi thấp hơn (nhưng vẫn dùng được phương pháp nén không mất dữ liệu) hay phải nâng cấp phần cứng.

Bước 3: Bây giờ bạn có thể phát các tập tin FLAC được rồi, nhưng chỉ trong VLC. Nếu thích dùng WMP, bạn hãy tải xuống và cài đặt các bộ lọcDirect Show hay bộ mã hóa K-Lite Codec. Khởi động WMP và mở các tập tin mẫu. Giờ bạn có thể nghe tập tin FLAC bằng WMP và nhiều định dạng âm thanh khác.

Bước 4: Nên nhớ là các tập tin FLAC sẽ không hiển thị trong thư viện của WMP. Để chỉnh lại, hãy cài đặt bản nâng cấp mới nhất. Kết quả sẽ khác nhau trên vài máy tính. Nếu tập tin FLAC vẫn không xuất hiện trong thư viện, hãy xóa hết các mục trong thư viện (chứ đừng xóa các tập tin) và để WMP làm lại danh mục.

Bước 5: Nếu WMP vẫn không chịu đưa các tập tin mới vào thư viện, có thể thư viện đã bị lỗi. Việc này có thể giải quyết bằng cách dùng trình sửa lỗi tương ứng. Gõ Troubleshooting vào hộp tìm kiếm Search của trình đơn Start và chọn ‘Troubleshooting’. Chọn View All, rồi chọn ‘Windows Media Player Library’. Thực hiện theo hướng dẫn.

Bước 6: Giờ bạn đã có thể nghe tập tin FLAC bằng WMP hay VLC. Tuy nhiên, có thể bạn chỉ có 2 tập tin thử nghiệm là ở định dạng FLAC. Cửa hàng tải MP3 của bạn có thể có định dạng FLAC, nhưng cũng có các trang web khác chuyên cung cấp âm thanh độ bit cao, nén không mất dữ liệu. Hãy tham khảo các trang như hdtracks.com và 7digital.com.

 

Bước 7: Hiện vẫn còn khá ít các tập tin FLAC để tải, nhưng bạn có thể chép CD bằng định dạng này. Bạn sẽ bị hạn chế do độ sâu 16-bit và tốc độ chuyển đổi 44,1kHz của CD. Nhưng dùng FLAC thay vì MP3, bạn sẽ giữ lại được chất lượng âm thanh của CD. Trong WMP, bạn chọn Tools, Options, rồi chọn WAV (không mất dữ liệu) dưới Format trong thẻ Rip Music.

Bước 8: Chép nhạc từ CD theo cùng cách như bạn đang lưu bằng định dạng Windows Media Audio (WMA). Nếu bạn đang tạo các bản sao chép mới với chất lượng cao hơn các bản nhạc mà bạn đã chép trước đây bằng định dạng khác, thì việc thực hiện sẽ đơn giản hơn nếu bạn chép chúng vào một thư mục khác.

Bước 9: Các tập tin WAV của bạn giờ có thể phát lại được trong WMP theo cùng cách như các tập tin MP3 hay WMA, và hy vọng bạn sẽ thấy chất lượng âm thanh được cải thiện. Tuy nhiên, nếu bạn cố tìm ra sự khác biệt, có thể là phần cứng âm thanh của bạn chưa đạt để thực hiện.

Bước 10: Trước khi tiếp tục, bạn hãy xem các tập tin WAV của bạn trong Windows Explorer. Bạn sẽ thấy chúng có dung lượng rất lớn. Trong khi tập tin MP3 thường có dung lượng 2 - 4MB tùy theo thời lượng và tỷ lệ bit, thì các bản nhạc WAV thường có dung lượng khoảng 40MB. Nếu thích lưu trữ các tập tin lớn như thế, bạn hãy chuyển sang bước 14 để được hướng dẫn cách ghi âm thanh nén không mất dữ liệu của chính bạn.

Bước 11: Tập tin FLAC thường có kích thước khoảng 50% so với tập tin WAV cùng tốc độ chuyển đổi, nhưng âm thanh nghe cũng tốt bằng. Nếu bạn muốn tiết kiệm dung lượng, hãy chuyển đổi tập tin WAV sang FLAC. Hãy tải và giải nén trình chuyển đổi âm thanh FlicFlac. Không cần phải cài đặt chương trình này, bạn chỉ cần nhấp đôi FlicFlac để kích hoạt.

 

Bước 12: Trong FlicFlac, hãy nhớ nhấn nút ‘to FLAC’ và chọn ‘Delete input file’. Nhấp trong vùng có chữ ‘Select or Drop Files’. Khi cửa sổ ‘Select a file to convert’ xuất hiện, chọn tập tin nào bạn muốn chuyển đổi. Bạn nên chuyển đổi nhiều tập tin hay cả album cùng một lúc.

Bước 13: Sau khi chuyển đổi xong từ WAV sang FLAC, có thể các tập tin của bạn sẽ bị mất thông tin về ca sĩ và ảnh của album. Nếu vậy, nhấp chuột phải vào album trong thư viện của WMP và chọn “Find album info’. Nếu nó không tự động tìm ra được, bạn hãy gõ tên của album khi hộp Search xuất hiện và chọn nó từ kết quả.

 

Bước 14: Trình ghi âm Sound Recorder của Windows cho phép bạn ghi âm thanh chất lượng cao từ micro. Nhấn Start -> Control Panel -> Sound, chọn thẻ Recording và chọn Microphone và nhấn nút Properties, sau đó chọn tốc độ chuyển đổi trong thẻ Advanced. Sau khi thu âm, hãy chuyển đổi tập tin WAV sang định dạng FLAC.